Annemie Gielen | 29 maart 2016 12:00
Participatiesamenleving niet geholpen met overbelaste mantelzorgers
De Unie KBO (Katholieke Bond van Ouderen) ziet genoeg positieve elementen in de plannen voor de transities in de zorg, de participatiemaatschappij en het wijkgericht werken, stelt directeur Manon Vanderkaa. Alleen wil de overheid te veel ineens.
Een grote verandering plus een efficiencyslag. Een riskante zaak, die vraagt om een zorgvuldige en verantwoorde uitvoering. En juist daaraan ontbreekt het vaak. Het zijn de ouderen en hun mantelzorgers die de rekening betalen.
‘Neem de commotie die ontstaan is over de gedwongen verhuizing van ouderen omdat de verzorgingshuizen waarin ze woonden, moeten sluiten,’ zegt ze. ‘Echt schrijnende voorbeelden daarvan zijn er niet eens zoveel. Dat blijkt uit de informatie die we krijgen via de meldlijn die we daarvoor hebben ingericht. Het is vooral de onzekerheid en het gebrek aan informatie waar onze achterban onder lijdt.’ De Unie KBO probeert hier iets aan te doen door zelf haar achterban goed te informeren, onder meer via haar vrijwilligers; de onafhankelijke ouderenadviseurs en belastingadviseurs.
Dat gebrek aan zorgvuldigheid en integraal denken, kenmerkt soms ook de houding van de overheid. Als je een participatiemaatschappij predikt, zou je initiatieven op dat gebied moeten stimuleren, vindt Manon Vanderkaa: ‘Het gebeurt nu echter te vaak dat gemeentes de regels te strikt handhaven, zodat mensen die hun ouders in huis willen opnemen geen toestemming krijgen om hun woning daarvoor aan te passen. Of dat mantelzorgers gekort worden op hun uitkering omdat ze voor hun bejaarde ouders zorgen.‘
Vooral over dat deel van haar achterban – mantelzorgers zijn vaak jongere senioren – maakt de Unie KBO zich grote zorgen. ‘Ze krijgen het steeds zwaarder. Het is niet alleen meer een combinatie van liefde en plicht; het wordt steeds meer een noodzaak omdat er minder plekken zijn in verzorgingshuizen. Voeg daar de bezuinigingen in de dagopvang en het gebrek aan respijtzorg aan toe en mantelzorgen wordt al snel een 24-uurstaak. Wij denken dat de participatiemaatschappij niet geholpen is bij mantelzorgers die onder hun taak bezwijken. Hopelijk draait het kabinet – nu de economie weer aantrekt – de bezuinigingen op de dagopvang terug. En ook die op zorgzwaartepakket (ZZP) 4, waardoor er voor de helft van de ouderen met deze indicatie, die vaak beginnend dementerend zijn, geen plaats meer is in een verpleeghuis.’
Zeker nu veel ouderen steeds langer thuis móeten blijven wonen, bekijkt de Unie KBO de plannen voor wijkgericht werken met belangstelling. ‘We zijn erg voor een centrale rol voor de wijkverpleegkundige. Ook de komst van sociale wijkteams kan positief uitpakken voor kwetsbare ouderen. Deze groep heeft immers vaak meerdere problemen, die om een multidisciplinaire oplossing vragen. Een deel van hen is echter niet weerbaar genoeg om zelf om hulp te vragen. Een vrijwillige ouderenadviseur, die onafhankelijk is, durft dat wel. Het zou daarom een goede zaak zijn als die in elk sociaal wijkteam zit of er nauw mee samenwerkt. Als je zorgvuldig met kwetsbare ouderen wilt omgaan, is deze specialistische kennis binnen een team van generalisten nodig. Want écht participeren vraagt ook om inspraak!’